Trong những tháng cuối năm nay, xuất khẩu hàng nông, thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc được dự báo sẽ tiếp tục thuận lợi và duy trì tốc độ tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm ngoái do nhu cầu nông, thủy sản của Trung Quốc theo tính chu kỳ thường tăng cao vào các dịp Lễ tết cuối năm.

Đồng thời, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng tích cực cũng góp phần làm tăng nhu cầu hàng hóa nói chung và hàng nông, thủy sản nói riêng tới thị trường này. Theo Cục Thống kê Trung Quốc, nước này sẽ không gặp khó khăn trong việc đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế khoảng 6,5% trong năm nay và thậm chí vượt mục tiêu. Trước đó, Ngân hàng Thế giới đã tăng dự báo tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc trong năm 2017 lên 6,7% từ 6,5%.

Theo đánh giá, đây là thị trường rất lớn, bên cạnh đó lại gần về mặt địa lý đối với Việt Nam, vì vậy rất thuận lợi cho việc xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là đặc thù của các mặt hàng như nông sản. Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc tăng cũng đi kèm nỗi lo xuất khẩu nông sản ngày càng bị phụ thuộc vào thị trường này. Mọi biến động thương mại nông sản của thị trường Trung Quốc, dù lớn, dù nhỏ sẽ lập tức tác động đến ngành nông, lâm, thủy sản Việt Nam.

Thực tế cho thấy, dù xác định là thị trường tiêu thụ lớn nhất hầu hết các mặt hàng nông sản, nhưng hoạt động xuất khẩu nông sản vào thị trường Trung Quốc đến nay vẫn còn nhiều khó khăn. Một số mặt hàng như: thịt lợn, dưa hấu, vải… đã không ít lần rơi vào tình cảnh phía Trung Quốc đẩy mạnh mua vào nhưng sau đó đột ngột ngừng mua khiến hàng nông sản Việt gặp nhiều khó khăn để tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm.  Bên cạnh đó, xuất khẩu một số mặt hàng nông, thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc vẫn chủ yếu bằng đường tiểu ngạch không có hợp đồng, tình trạng hàng hóa “tắc nghẽn” tại các cửa khẩu vẫn thường xuyên xảy ra, cùng nhiều khó khăn khác do ảnh hưởng từ chính sách quản lý biên mậu của Trung Quốc.

Trong bối cảnh thị trường Trung Quốc ngày càng phát triển và có những đòi hỏi cao hơn về chất lượng sản phẩm với các biện pháp tăng rào cản kỹ thuật đối với hàng hóa nông sản của Việt Nam. Do đó, hàng nông, thủy sản của Việt Nam cần phải tiếp tục nâng cao hơn nữa chất lượng sản phẩm để đảm bảo những điều kiện kiểm soát của các nhà nhập khẩu. Cùng với đó, để xuất khẩu nông sản bền vững, ổn định, hiệu quả và không phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc cần phải đa đạng hóa thị trường.

Trước mắt, cần đẩy mạnh đàm phán xuất khẩu chính ngạch, đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng khu kinh tế cửa khẩu, có những giải pháp cụ thể hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp cải thiện chất lượng sản phẩm nông sản, tìm cách đưa nông sản Việt vào đời sống tiêu dùng của người dân Trung Quốc.

- Triển vọng xuất khẩu một số mặt hàng nông, thủy sản sang thị trường Trung Quốc

Mặt hàng gạo:

Về triển vọng thị trường, nhập khẩu gạo của Trung Quốc được dự báo sẽ tiếp tục tăng do nhu cầu của người dân nước này thường cao trong dịp lễ tết cuối năm và sản xuất lúa gạo của Trung Quốc giảm so với năm 2016. Đây sẽ là cơ hội cho các nhà cung ứng gạo cho thị trường Trung Quốc, trong đó có Việt Nam.

Sản xuất lúa gạo của Trung Quốc giảm trong vụ thu hoạch đầu tiên của năm so với năm 2016 do diện tích và năng suất thấp. Cụ thể, Trung Quốc đã sản xuất được 31,74 triệu tấn lúa mùa sớm, được trồng vào mùa xuân và thu hoạch vào đầu mùa hè.

Theo Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc (NBS), con số này đã giảm hơn 1 triệu tấn, tương đương 3,2% so với năm ngoái. Diện tích trồng lúa của Trung Quốc trong 7 tháng năm 2017 đạt 5,46 triệu ha, thấp hơn 2,8% so với năm ngoái, và sản lượng trên mỗi hecta giảm 0,4% xuống còn 5,81 tấn.

Bên cạnh đó, gạo của Việt Nam cũng đang được các đối tác Trung Quốc quan tâm và nhập khẩu nhiều hơn gấp 2 đến 3 lần so với các đối thủ cạnh tranh khác. Theo số liệu thống kê của Hải quan Trung Quốc, nhập khẩu gạo của nước này trong 7 tháng đầu năm nay đã tăng 12,3% về lượng và 13,5% về trị giá so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong đó, Việt Nam đứng đầu về xuất khẩu gạo vào thị trường Trung Quốc trong 7 tháng đầu năm nay với 1,34 triệu tấn, tăng 39,5% so với cùng kỳ năm ngoái và chiếm gần 56% tổng lượng gạo nhập khẩu của Trung Quốc trong 7 tháng đầu năm nay.

Kế đến, Thái Lan cung cấp 743,8 nghìn tấn gạo cho Trung Quốc trong 7 tháng năm 2017, tăng 33,8% so với cùng kỳ năm ngoái và chiếm tỷ trọng 31% nhập khẩu gạo của Trung Quốc.

Thị trường cung cấp gạo cho Trung Quốc trong 7 tháng đầu năm 2017

(ĐVT: Lượng: tấn; Trị giá: nghìn USD; Tỷ trọng: %)

Nguồn: Hải quan Trung Quốc

Tham khảo một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo tiêu biểu sang thị trường Trung Quốc 8 tháng năm 2017

(Số liệu thống kê sơ bộ, chỉ dùng để tham khảo)

Hàng rau quả: 

Mặc dù kim ngạch xuất khẩu mặt hàng rau quả của Việt Nam liên tục tăng trưởng, song nhiều chủng loại trái cây vẫn chưa có thương hiệu ngay tại thị trường xuất khẩu lớn nhất Trung Quốc.

Số liệu thống kê từ Hải quan Trung Quốc cho thấy, trong 7 tháng năm 2017, nước này nhập khẩu măng cụt từ hai thị trường Thái Lan và Malaysia, trong đó trái măng cụt của Thái Lan chiếm tới 99,7% thị phần. Còn theo ITC cho thấy, kim ngạch xuất khẩu trái măng cụt của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc đạt con số không đáng kể, Việt Nam không nằm trong các số các nguồn cung mặt hàng chiếm thị phần lớn tại thị trường này.

Đối với mặt hàng thanh long của Việt Nam đã xảy ra hiện tượng đánh tráo thương hiệu, gắn nhãn của các nước nhập khẩu như Campuchia, Trung Quốc, Thái Lan rồi xuất khẩu tiếp sang các thị trường khác. Mặc dù các quốc gia nhập khẩu loại sản phẩm này đều biết rằng đây là sản phẩm của Việt Nam, nhưng lại gọi tên theo nhãn đã được dán trên sản phẩm. Đây là bất lợi lớn với trái cây Việt Nam, đặc biệt là với trái thanh long.

Tham khảo một số doanh nghiệp xuất khẩu hàng rau hoa quả tiêu biểu sang thị trường Trung Quốc 8 tháng năm 2017

(Số liệu thống kê sơ bộ, chỉ dùng để tham khảo)

Mặt hàng cao su:

Trong thời gian tới, xuất khẩu cao su của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc được hỗ trợ bởi nhu cầu cao su của Trung Quốc đang có xu hướng tăng trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang có những diễn biến hết sức tích cực làm tăng sản xuất và tiêu dùng trong nước. Trong khi đó tồn kho cao su của Trung Quốc liên tục giảm trong thời gian gần đây và quý IV cũng thường là tháng cao điểm về nhập khẩu cao su của nước này. 

Trong tháng 8/2017, với tổng cộng 1,9 triệu xe bán ra, doanh số xe khách tại Trung Quốc đã tăng 5,8% trong tháng 8/2017.

Trong khi đó, tính đến cuối tháng 9/2017, tồn kho cao su của Trung Quốc cảng kho ngoại quan Thanh Đảo tăng nhẹ 1,12% so với giữa tháng 9/2017 nhưng vẫn giảm 8,6% so với cuối tháng 8/2017. Trong đó, tồn kho cao su tại kho ngoại quan Trung Quốc giảm đối với cao su thiên nhiên (-3,76%) và tăng đối với cao su tổng hợp (+13,2%).

Tham khảo một số doanh nghiệp xuất khẩu hàng rau hoa quả tiêu biểu sang

 thị trường Trung Quốc 8 tháng năm 2017

(Số liệu thống kê sơ bộ, chỉ dùng để tham khảo)